9km ondergrondse vaartocht op de Zenne !

Maandag 30 mei 2022 zal voor Canal It Up voor altijd de geschiedenis ingaan. Na een zeer vroege start verzamelde een klein deel van ons team rond een werfput ergens achter het Zuidstation op een terrein van Vivaqua om vol spanning de afdaling van onze kajaks per kraan op te volgen. Dit is het startpunt van een unieke ondergrondse kajaktocht – op de Zenne.

Het vertrek is niet simpel. We moeten meerdere ladders afdalen, over een muur klauteren en over een klein bootje stappen om in onze kajaks plaats te nemen dewelke worden tegengehouden in de stroming d.m.v. armkracht. Eén van de kajaks loopt wegens te veel gewicht vol met water en draait om dus doen we nog snel een teamwissel en dan – 3,2,1 – daar gaan we voor een traject van 10km, waaronder 9 onder de grond!

Vele Brusselaars zijn er zich zelfs niet van bewust dat er een rivier stroomt door hun stad. Met deze ongewone kajaktocht willen we de Zenne nog eens op de kaart zetten en aandacht vragen voor de vervuiling waar ze nog steeds mee te maken heeft. Jaarlijks stroomt 10 miljoen m3 vervuild rioolwater naar de Zenne en het kanaal samen.

Onze tocht brengt ons eerst door een tunnel van 7 km onder het Zuidstation, in het Riolenmuseum, onder de kleine ring, het Maximiliaanpark en het Docks winkelcentrum. Ergens daartussen passeren we ook de Paruck overstort te Sainctelette die grote hoeveelheden rioolwater in de Zenne stort bij regenweer, zo’n 10 dagen per maand. Dan komen we via een majestueus groot gemetst plafondgewelf een eerste keer terug in openlucht. We worden onmiddellijk door watervogels begroet voordat we 300 m verder snel weer in het donker de tweede tunnel van 2 km invaren aan de voet van de verbrandingsoven. We passeren onder de Haven van Brussel en zien daarna voor de tweede keer de hemel, wel met een klein beetje minder plezier want hierdoor zit onze tocht er bijna op.

Vreemd genoeg was deze ervaring echt rustgevend. Het is rustig in de tunnels waar enkel het gedempte lawaai van het verkeer te horen is. Het stinkt er ook niet, behalve wanneer we de overstorten voorbij varen, en we komen geen ratten tegen – wel Chinese krabben! Dit is een grote verandering voor Xavier Van der Stappen, onze special guest, die 35 jaar geleden, in 1987 voor het Europees Jaar van het Milieu, ook een tocht op de Zenne probeerde te ondernemen. Hij wou via een mangat met zijn kano afdalen maar dat is niet gelukt. Das was echt een moedige onderneming aangezien de Zenne toen het hoofdriool van Brussel was. Pas in 2007, 20 jaar later, werd het hoofdzuiveringsstation van Brussel gebouwd om het rioolwater van de stad te zuiveren. Hij beschreef zijn ervaring met de Zenne in zijn boek, en het was een heel andere ervaring, de Zenne nam toen nog alle kleuren van de regenboog aan, je kan zijn relaas lezen onderaan dit artikel.

De Zenne is misschien opnieuw een rivier geworden maar er is nog veel werk te doen. Sporen van de huidige vervuiling zijn duidelijk zichtbaar. Na elke riooloverstort stijgt het niveau van het water en blijft afval in de kanten hangen, zal dit ook het zicht zijn dat we zullen zien in de opengelegde Zenne in het Maximiliaanpark? De rivier kan nooit volledig gezond worden wanneer we er rioolwater in blijven dumpen. Brussel lijkt echter niet bereidt te zijn of de ambitie te hebben op korte termijn iets te doen aan de riooloverstorten, afgezien dan van sleutelen aan de huidige infrastructuur met beperkte resultaten. Tegen 2027 moeten alle waterlopen in Europa de goede toestand bereiken volgens de Europese Kaderrichtlijn Water maar Brussel zit niet op koers om dat te halen.

Passage uit het boek van Xavier Van der Stappen "L'Afrique Noire du Fleuve Niger: le Dioliba en Canoë"

Journalisten van de VRT en RTL aarzelden niet om mee plaats te nemen in onze kajaks om deze buitengewone kajaktocht vast te leggen. Dat ook veel andere media op het onderwerp sprongen toont hoe speciaal onze onderneming was, zie hier alle artikels: